Innowacje procesem kreatywnej destrukcji
Przed IX Międzynarodową Konferencją Urzędu Patentowego RP,
poświęconą „Innowacjom społecznym we wzornictwie przemysłowym” – z prof. dr hab. ANNĄ
OLEJNICZUK-MERTĄ, o innowacjach społecznych będących szansą na poprawę jakości życia, rozmawia Jerzy
Byra.
Rola innowacji społecznych we współczesnym rozwoju społeczno-gospodarczym to
problematyka, która staje się coraz bardziej ważnym zagadnieniem związanym z podejmowaniem i
wdrażaniem innowacji. Rzecz w tym by innowacyjne pomysły technologiczne pozwalały stworzyć nie tylko
towary i usługi nowej generacji, ale również efektywne mechanizmy rozwiązywania problemów
społecznych. Dzięki innowacjom społecznym możliwe jest wdrażanie nowych rozwiązań, które mogą mieć
zastosowanie w sektorze prywatnym i publicznym. Innowacje społeczne wpływają bowiem nie tylko na
poprawę klimatu ekonomicznego, ale przede wszystkim na poprawę jakości życia społeczeństwa,
polepszenie warunków pracy, zatrudnienia i rozwoju społeczności lokalnych, wspierając przy tym
rozwój nowoczesnych usług publicznych, które bardziej efektywnie mogą odpowiadać na wyzwania
społeczno-gospodarcze.
JERZY BYRA Pani Profesor, w dniach 31 marca – 1 kwietnia
2016 r. będziemy uczestnikami IX Międzynarodowej Konferencji z cyklu „Innowacyjność i kreatywność w
gospodarce” organizowanej przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. W informacji o
konferencji czytamy, że tematyka paneli dyskusyjnych oraz wystąpień indywidualnych „Innowacje
społeczne we wzornictwie przemysłowym” obejmować będą zagadnienia związane z tworzeniem i
wykorzystaniem nowatorskich rozwiązań projektowych dla podnoszenia jakości życia oraz rozwiązywania
problemów związanych z codziennym życiem osób z różnymi dysfunkcjami czy ograniczeniami wynikającymi
z wieku lub schorzeń powodujących trudności w pokonywaniu barier polegających, m.in. na
niedostosowaniu przestrzeni publicznej do potrzeb tej części społeczeństwa. Pani, jako ekspert,
będzie swoim wystąpieniem wprowadzała do panelu dyskusyjnego „Innowacje społeczne szansą na poprawę
jakości życia”. Proszę przybliżyć istotę innowacji społecznych. Czym są i komu służą?
Innowacje społeczne jest to coś, co wykracza poza tradycyjną filantropię i odpowiada
na potrzeby społeczne, to nowy zestaw modeli biznesowych, procedur, produktów i usług, który
tworzy nową społeczną współpracę. Sam biznes nie
rozwiąże wszystkich problemów świata, ani żaden inny sektor nie zrobi tego samodzielnie. Współpraca
biznesu z rządem i społeczeństwem obywatelskim może przyczynić się do innowacji i rozwoju
społecznego. Takie podejście jest po prostu dobre dla biznesu i społeczeństwa. Liczą się nie tylko
krótkoterminowe efekty, ale także rezultaty w dłuższej perspektywie. Żeby biznes przetrwał, musi
postępować w sposób zrównoważony.
M. Panek- Owsiańska,
Innowacje społeczne, w: Wspólna odpowiedzialność. Rola innowacji. Forum odpowiedzialnego
biznesu | Prof. dr hab. ANNA
OLEJNICZUK-MERTA Innowacje społeczne powstały w drodze ewolucyjnego
rozwoju innowacji schumpeterowskich, wyrażonych jako kreatywna destrukcja, czyli zniszczenie,
zużycie jednego produktu, aby powstał inny, nowy, lepiej zaspokajający dotychczasowe potrzeby lub
zaspokajający nowe potrzeby. Poza produktami kreatywna destrukcja odnosiła się także do
sposobów/procesów produkcji, zaopatrzenia, organizacji pracy czy otwarcia nowego rynku. Tak
powstające innowacje stanowiły szansę przede wszystkim dla rozwoju firm i osiągania przez nią
przewagi konkurencyjnej na rynku. Ponad pół wieku później Ch. Freeman dostrzegł, iż innowacje nie są
już wyróżnikiem i szansą dla firmy, ale koniecznością dla jej funkcjonowania i rozwoju. Wyraził to
znamiennymi słowy: nie wprowadzać innowacji – to, dla firmy, znaczy umierać. Dziś wśród badaczy
problematyki innowacyjnego rozwoju możemy usłyszeć zwrot: nie wprowadzać innowacji społecznych – to,
dla firmy, znaczy umierać (ze względu na konkurencyjność oraz atrakcyjność i akceptację społeczną).
To pozwala sądzić, że innowacje społeczne zajmują liczącą się pozycję wśród czynników rozwoju
społeczno-gospodarczego. A dlaczego? Bo stanowią one innowacje już z
założenia i celowo są skierowane na podnoszenie jakości życia społeczeństwa, podczas gdy inne,
dotychczas rozwijane innowacje (produktowe, organizacyjne, zarządcze, marketingowe, procesowe) służą
w pierwszym rzędzie firmie i jej rozwojowi. Społeczeństwu zaś służą jako wynik działalności
innowacyjnej firmy, który po nabyciu go na rynku w postaci produktu jest konsumowany przez określone
grupy społeczne i w satysfakcjonujący sposób zaspokaja ich potrzeby. Z tej racji często są określane
mianem innowacji 3S: innowacje dla społeczeństwa i jednocześnie ze społeczeństwem i przez
społeczeństwo realizowane.
Stwierdzenie Schumpetera: innowacje procesem kreatywnej
destrukcji – brzmi intrygująco. I tak i nie. U Schumpetera kreatywna
destrukcja odnosiła się do, jak wyżej wskazaliśmy, szeroko pojętego produktu. W innowacjach
społecznych kreatywna destrukcja wiąże się z inwestowaniem w człowieka, w jego rozwój umysłowy,
społeczny, wiedzę, tężyznę i zdrowie fizyczne oraz psychiczne. Wyraża się to poprzez konsumpcję
różnych dóbr, usług, idei, w wyniku której człowiek nabywa możliwości i umiejętności myślenia i
działania, a w konsekwencji tego, również tworzenia i upowszechniania innowacji. Taka inwestycja
sprzyja bowiem rozwojowi kreatywności, przedsiębiorczości, socjalizacji jednostki ludzkiej. Sprawia,
że człowieka postrzegamy jako praźródło wszelkich innowacji, w tym społecznych i jednocześnie jako
motor rozwoju. Motor, którego siła tkwi we współpracy i pracy zespołowej, interdyscyplinarnej wielu
specjalistów, projektantów, przedstawicieli administracji, ale i adresatów innowacji społecznych,
współuczestników procesów innowacyjnych. Takie działanie sprawia, że w efekcie powstaje produkt
„uszyty na miarę”.
Sytuacja społeczno-gospodarcza nie zawsze pozwala na dynamiczny rozwój
innowacji. Wymaga złożonych, systemowych zmian, zarówno politycznych jak i społeczno-gospodarczych,
i jednocześnie uzyskania aprobaty społeczeństwa dla ich wdrażania. Jeżeli
chodzi o innowacje społeczne, to aprobata społeczeństwa jest zawsze, bowiem już sam zamysł i
koncepcja ich tworzenia wiążą się z celem tych innowacji – podnoszeniem jakości życia społeczeństwa.
Pamiętajmy też, że innowacje społeczne mają charakter oddolny i często są inicjowane przez różne
grupy społeczne, i także przy ich udziale są tworzone. Jednakże dla intensyfikacji ich rozwoju i
upowszechniania jest niezbędne, aby społeczeństwo charakteryzowało się takimi cechami jak: aktywność
społeczna, często lokalna, świadomość i gotowość włączania się w rozwiązywanie wspólnych problemów
środowiskowych, zawodowych, aby można je było określić mianem dojrzałego społeczeństwa
obywatelskiego, zaangażowanego w procesy zmian społecznych i gospodarczych oraz
politycznych. Osiągnięty dotychczas poziom społeczno-gospodarczego rozwoju
Polski oraz sposoby jego realizacji dzieli duży dystans od wizji rozwoju, sięgającej 2020 roku i
dalej. Potrzebne są zmiany odnoszące się zarówno do podniesienia poziomu aktywności społeczeństwa,
jak i rozwiązywania takich problemów jak: przyspieszenie wzrostu PKB, aktualizacja i wdrażanie
polityki przemysłowej, rozwój produktywności w gospodarce, inwestycje w innowacje i rozwój innowacji
dóbr, usług służących społeczeństwu, poprawa sytuacji gospodarczej i społecznej w wielu regionach
kraju, realizowana w powiązaniu ze zmianami w strukturze produkcji i usług, i z jednoczesnym
uwzględnieniem ochrony środowiska i minimalizacji jego zanieczyszczeń.
Współczesne wyzwania to także niwelowanie dużych różnic w dochodach różnych grup
społeczno-zawodowych oraz innych słabości w polityce zatrudnienia jak również przeciwdziałanie
negatywnym trendom społecznym, w tym na rynku pracy. Wdrażanie takich zmian wymaga, aby innowacje społeczne istotnie
wykraczały poza ramy działalności społecznej, tradycyjnie pojmowanej i realizowanej. Wymaga, aby
stanowiły one wręcz nowe modele biznesowe, procedury działania oparte na społecznej współpracy. Ale
ani innowacje społeczne, ani też sam biznes, jak również żaden inny sektor nie rozwiążą samodzielnie
wszystkich wskazanych powyżej i innych problemów współczesnej gospodarki i społeczeństwa.
Potrzebna jest współpraca wielu podmiotów występujących w procesach
innowacyjnych zarówno po stronie kreatorów innowacji społecznych, jak i reprezentujących rząd,
biznes, społeczeństwo obywatelskie. Do tego zachęcać i motywować oraz służyć mają innowacje
społeczne.
Stworzenie długookresowej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego i innowacji
nie może się rodzić za biurkiem. Określenie priorytetów musi powstawać na drodze dialogu i
konsensusu społecznego. Oczywiście. Ale, aby pojawiła się szansa na ich
realizację potrzebne jest wsparcie w postaci budowy kapitału ludzkiego, społecznego, opartego na
zaufaniu, więzach i współpracy, kształtujących podstawy dla rozwoju. Niezbędnym warunkiem powodzenia
takich zmian jest także dezaprobata dla dominacji zmaterializowanych wartości i
konsumpcjonizmu.
Nie da się ukryć, że tworzenie i upowszechnianie zmaterializowanej
wiedzy, w postaci innowacji techniczno-technologicznych, to niezbędny nośnik rozwoju.
Na współczesnym etapie rozwoju zasadne i konieczne jest sięgnięcie po
zasoby tkwiące w całym społeczeństwie. Dlatego właśnie innowacje społeczne są w pełni
zasadnym, ale nie wyłącznym, czynnikiem rozwiązywania współczesnych wyzwań Polski.
Społeczeństwo obywatelskie, świadomie integruje się wokół działań
niosących postęp społeczny i innowacyjność w gospodarce. Rozumie konieczność wprowadzenia zmian
systemowych, które na obecnym etapie rozwoju kraju są niezbędne. Włącza się w ich realizację,
akceptując je i aprobując ich wdrażanie.
Chce Pani Profesor powiedzieć, że bez innowacji
społecznych, wyróżniających się społecznym zaangażowaniem, akceptacją wielu trudnych zmian, możliwą
dzięki współuczestnictwu społeczeństwa w ich przygotowywaniu i wdrażaniu, wejście na nową drogę
rozwoju byłoby niemożliwe. Na pewno dużo trudniejsze, ponieważ te
innowacje mają ponadto wpisane w ich ideę akceptację różnorodności: form własności, zakresu, skali i
efektów działania i dzielenie odpowiedzialności za powodzenie zmian pomiędzy uczestników procesów
innowacji społecznych, tworzących tzw. sieci współpracy, inaczej ekosystemy rozwiązań (biznes, rząd,
administrację publiczną, naukę, organizacje pozarządowe, społeczności lokalne). To wspiera i
przyczynia się do rozwoju niezbędnych ewolucyjnych zmian w systemie społeczno-gospodarczym,
przyspieszających postęp cywilizacyjny.
Innowacje
społeczne są tylko jednym z rodzajów innowacji – obok innowacji technologicznych, organizacyjnych,
zarządczych, marketingowych. Wszystkie są ważne. Tak. Jednakże wyróżnienie
tych rodzajów innowacji nie oznacza, że tworzą one odrębne, niezależne od siebie procesy zmian.
Wszystkie one się wzajemnie uzupełniają i warunkują. Występowanie bowiem pewnych zmian wymaga, nawet
wymusza, wprowadzanie następnych zmian. Te innowacje cechują się równoległym, albo realizowanym w
małych odstępach czasu wprowadzaniem zmian w zakresie techniki, technologii, organizacji oraz w
sferze społecznej. Sprzężenie i współzależność wszystkich rodzajów innowacji
jest bowiem następstwem ścisłych powiązań ze sobą różnych dziedzin nauki i wiedzy wykorzystywanych w
procesach innowacyjnych, np. nauk ekonomicznych, społecznych, technicznych, matematycznych,
informatycznych, humanistycznych. Innowacje w technice wytwarzania przyczyniają się do innowacji
technologicznych. Innowacje najczęściej kojarzą się z ich wymiarem
techniczno-technologicznym. Dlatego kluczową rolę w tym procesie odgrywa zarządzanie i ochrona
własności intelektualnej, a zwłaszcza przemysłowej, która warunkuje rozwój przedsiębiorstw
działających na konkurencyjnych rynkach krajowych i zagranicznych. Dzieje
się tak dzięki modernizacji i unowocześnieniu bazy wytwórczej, która ma bezpośredni wpływ na
technologię wytwarzania. Jednocześnie pociąga to za sobą potrzebę zmian z zakresie organizacji
działań, a nieraz także w dziedzinie struktur organizacyjnych przedsiębiorstwa i jednostek
administracyjnych związanych z innowacją. Efekty zmian organizacyjnych, technicznych i
technologicznych zmieniają w dalszej kolejności styl życia ludzi, ich obyczaje. Tworzą nową kulturę
społeczną. Ta zaś, wraz z dalszym postępem w nauce i wiedzy, sprzyja powstawaniu nowych idei,
pomysłów innowacyjnych i także upowszechnianiu istniejących innowacji, co służy podnoszeniu jakości
życia.
Pomostem między techniką, strategią komercyjną a stylem i jakością życia jest
projektowanie wzornictwa. Kreacja twórcy, projektanta ma to ułatwić, ale nie
zdominować. Wzornictwo nie jest jedynym i najważniejszym czynnikiem, od
którego zależy sukces lub porażka przedsięwzięcia. Ale jest jego bardzo istotnym elementem.
Wzornictwo przemysłowe ma bezpośredni wpływ na formę produktu, często wpływa na technologię, cenę,
procesy organizacyjne towarzyszące produkcji, a coraz częściej na cechy innowacyjne
produktu. To między innymi efekt ewolucyjnego rozwoju innowacji – od
Schumpeterowskich produktowych innowacji poczynając poprzez erę innowacji technologicznych.
Postępujący w ich wyniku rozwój społeczeństwa informacyjnego, społeczeństwa wiedzy i globalizacji
społeczeństw do innowacji społecznych w skali mikro, mezo i makro dał właśnie początek rozwoju
oddolnych inicjatyw, aktywizacji społecznej różnych grup społeczno-zawodowych do kreowania,
wdrażania i upowszechniania zmian społecznych i podnoszenia jakości życia.
W
najbardziej konkurencyjnych przedsiębiorstwach na świecie wzornictwo najczęściej jest stałym
elementem procesu tworzenia nowego produktu i coraz częściej uznawane jest za bardzo istotny element
innowacyjności. Więc, tym bardziej wzory przemysłowe powinny być chronione przed
konkurencją. Oczywiście. Tylko trzeba pamiętać, że w zasadzie każdy
projekt jest w pewnym sensie nowym produktem i może być innowacją. Ale też wiadomo, że nie każdy
nowy produkt może być innowacyjny, nie każda innowacja ma szanse na realizację. Nawet wtedy, gdy
projektanci wzornictwa uczestniczą w procesie powstawania nowego produktu już na etapie kreowania
jego wizji.
Ale przyzna Pani, że poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań jest stałym i otwartym
procesem, a nie jednorazową akcją. Gra w innowacyjność to zrozumienie i determinacja wszystkich
interesariuszy. Nie tylko inwestora oraz projektanta, a właściwie zespołu reprezentującego
producenta i zespołu projektantów. Zgoda. Z punktu widzenia innowacji
społecznych w praktyce oznacza to, że w zależności od złożoności i zakresu zadań zarówno małe grupy
społeczne, jak i duże organizacje publiczne i prywatne, zarówno w gospodarce, jak i spoza sfery
gospodarczej, np. administracji, organów państwa i jego różnych agend konsultują swoje
przedsięwzięcia w szerszym gronie. Kreowanie zmian społecznych wiąże się bowiem z wykorzystaniem
pomysłowości, aktywności, myślenia prospołecznego znacznej części społeczeństwa i z jego
innowacyjnością.
Jakimi cechami charakteryzują się tworzone innowacje?
Po pierwsze – jak już wskazano, mają z góry określony cel swojego
działania – podnoszenie jakości życia społeczeństwa jako całości, a nie tylko wąskich jego
grup. Po drugie – w procesie realizacji innowacji społecznych ma
miejsce duże zaangażowanie społeczeństwa i kapitału społecznego (norm, wartości, zachowania,
tworzących podstawę do budowania relacji społecznych opartych na zaufaniu i sprzyjających
współpracy, kreatywności i wymiany wiedzy, przyczyniających się do realizacji celów), których osoby
indywidualne nie byłyby w stanie samodzielnie zrealizować. Po trzecie – ich
efekt jest wyrażony w podwójnym wymiarze: szeroko pojętym produkcie innowacyjnym, o cechach zgodnych
z celem innowacji społecznych i jednocześnie w kształtowaniu więzi społecznych, służących dalszemu
rozwojowi innowacji społecznych i ich dyfuzji.
Jeszcze w odniesieniu do głównego celu
innowacji, jakim jest podniesienie jakości życia. Ogół społeczeństwa w sferze funkcjonowania wymaga
zacieśniania współpracy pomiędzy środowiskami projektantów i przedsiębiorców oraz tworzenia
innowacyjnego wzornictwa przemysłowego. Na przykład dla i przez firmy produkujące sprzęt
rehabilitacyjny i medyczny, producentów mebli, środków komunikacji, projektantów wnętrz i
architektów. Z tego wniosek, że ten cel wymaga szczególnego zacieśnienia współpracy.
Właśnie o to chodzi, by zacieśniać współpracę. Innowacje społeczne
występują w wielu obszarach działalności gospodarczej i aktywności społecznej: w sferze produkcji,
wymiany i konsumpcji.
Pani Profesor, tego rodzaju działania bliskie są pojęciu
innowacji otwartych. Bo takie są. Wychodzą poza zakłady pracy – od małych
aż po korporacje. Są otwarte na współpracę wielu z wieloma, i różnych (podmiotów) z różnymi. Taki
proces różnorodności form współpracy zmierza do rozwoju zrównoważonego. Wpisuje się w wyzwania
rozwoju gospodarczego i postępu społecznego.
Na pewno jednym z elementów innowacji i
rozwoju społeczno-gospodarczego, postrzeganego w długiej perspektywie, jest skuteczna współpraca
środowiska twórców z przemysłem i dobrze, by odbywała się poprzez transfer technologii oraz
wdrożenie projektów do praktyki biznesowej. Zapewnia to lepsze
dostosowanie produktu do potrzeb jego adresatów. Ponadto sprzyja powstawaniu innowacji nie tylko w
sferze naukowo-badawczej, ale także w produkcji, w sferze rynku i konsumpcji. Dlatego cechy
innowacji społecznych posiadają też innowacje, znane pod nazwami: user driver innovation, open
innovation, crowdsourcing, często inicjowane i realizowane z udziałem różnych podmiotów
biznesowych.
Z powyższego wynika, że rozwój innowacji społecznych i jego efekty
odnoszą się obecnie do licznych działań i ich rezultatów we wszystkich obszarach aktywności
człowieka i wszystkich sferach procesu gospodarowania. Dlatego ich rozwój
jest tak ważny.
W jakich obszarach aktywności społecznej występują te
innowacje? W takich jak: włączenia społeczne i zapobieganie wykluczeniu
społecznemu, rozwiązywanie problemów migracyjnych, regeneracje miast, rozwój ekonomii społecznej,
rozwój systemu mikrofinansów, zwłaszcza – mikrokredytów, inkubatorów przedsiębiorczości, dbałość o
zdrowie i wspierania aktywnego starzenia się. Rosnący udział innowacji społecznych występuje w
zakresie innowacji w miejscu pracy oraz budowy i rozwoju strategii regionalnych z udziałem
społeczeństwa, jego wybranych grup społeczno-zawodowych.
A wśród wdrażanych i
upowszechnianych dobrych praktyk innowacyjnych, w warunkach polskich, jakie obszary należy
szczególnie podkreślić? Przede wszystkim działania na rzecz
zrównoważonej edukacji, zrównoważonego transportu, wspierania aktywnego i zdrowego starzenia się,
wspierania osób niepełnosprawnych i bezrobotnych. Są też skuteczne innowacje społeczne w zakresie
współpracy międzybankowej, ułatwiającej finansowanie innowacyjnych inwestycji, nowatorskie
rozwiązania architektoniczne, komunikacyjne, z wykorzystaniem wysoko zaawansowanych technologii i
rozwiązań informatycznych.
Mamy w Polsce wiele profesjonalnych przykładów rozwiązań z
zakresu innowacji społecznych. Przy okazji rozmowy pokazujemy niektóre z tych projektów, które
świadczą o dużych możliwościach rozwoju. W
związku z tym można powiedzieć, że zarówno treści nadawane pojęciu innowacji społecznych, jak i ich
funkcjonowanie oraz rozwój są swoistym papierkiem lakmusowym, odzwierciedlającym złożoność
współczesnej społeczno-gospodarczej rzeczywistości, która nas otacza, dynamiki i zakresu jej zmian.
Są potwierdzeniem ich harmonii z cechami społeczeństwa i gospodarki, w której to społeczeństwo się
rozwija. W szczególności należy wziąć pod uwagę takie cechy jak: mobilność i aktywność
społeczeństwa, jego poziom wiedzy, skala i stopień globalizacji kultur, rynków i
konsumpcji.
Obecny etap rozwoju innowacji, określony też mianem innowacji społecznych pokazuje,
że generowane pomysły rzadko mają postać gotowych do wdrożenia rozwiązań.
Ale efekty rozwoju poprzedniego etapu innowacji, zwłaszcza technologii informatycznych i
komunikacyjnych, i jednocześnie kształtujące się społeczeństwo wiedzy i gospodarka oparta na wiedzy
wyraźnie wzmacniają mobilność i aktywność społeczeństwa, jego poziom wiedzy, a także skalę i stopień
globalizacji kultur, rynków i konsumpcji. W ten sposób otworzyły się możliwości urzeczywistniania
potrzebnego nowego działania – kreowania innowacji społecznych – w ramach dotychczasowego biznesu i
równolegle powstały możliwości kreowania innowacji społecznych wielu nowym podmiotom, nie zawsze
biznesowym. Tymi nowymi podmiotami są przede wszystkim różne grupy społeczne, występujące zarówno w
formach zorganizowanych jak i nie zorganizowanych, a także instytucje o różnych charakterach
aktywności, własności. Włączają się one coraz szerzej i zdecydowanie do działań na rzecz poprawy
jakości życia społeczeństwa, a także inspirują do tych działań.
Dlatego
tak niezwykle ważny jest współudział przedstawicieli zarówno inicjatorów zmiany jak i beneficjentów
danego projektu. W takim rozumieniu innowacje społeczne stają się
koniecznością dla wszystkich uczestników. Dla wytwórców dóbr i usług oraz realizatorów innych
aktywności wpływających na jakość życia społeczeństwa jest to zadanie szczególnie ważne, długofalowe
i także realizowane w warunkach dużej konkurencji. Również idea Schumpetera wyrażona w słowach:
innowacja to kreatywna destrukcja pozostaje ciągle aktualna, także w odniesieniu do społecznych
innowacji i wiąże się z urzeczywistnianiem podnoszenia jakości życia społeczeństwa już nie tylko
wynikowo, ale celowo. W ten sposób bardzo istotnie i zdecydowanie pozytywnie innowacje społeczne
stanowią liczące się dopełnienie działań biznesowych na rzecz postępu społecznego i jednocześnie
rozwoju gospodarczego.
I co ważne podkreślenia, wdrożenie tych innowacji w życie wymaga
równej pracy wielu uczestników procesu, którzy innowacyjne pomysły, przetestują, urealnią i
rozpowszechnią. Jeśli chodzi o prawa autorskie tych innowacji, na przykład
związanych z ochroną wzornictwa przemysłowego, dla mnie jest to problem otwarty. Nie jestem
specjalistą w tej sprawie, ale wydaje mi się, że nie tylko u nas, również w wielu krajach, nie ma
jeszcze rozwiązań, które by godziły funkcjonowanie obok siebie dwóch sfer. Komercyjnej i wynikającej
ze sfery innowacji społecznych. Sfera komercyjna, w dużym uproszczeniu, to są
innowacje technologiczne. Czyli te, które wykorzystują technologie marketingu i zarządzania. Ja je
oceniam w ten sposób: one są potrzebne, żeby na coraz wyższym poziomie powstawały innowacje
społeczne. One są niezbędne również po to, by pewna ich część powstawała jako część komercyjna.
Niektóre produkty są bowiem tak wyspecjalizowane, zastosowane technologie tak misterne, że do tego
są potrzebni specjaliści wyjątkowych instytucji badawczych. Głównie ze względu na kosztowną
aparaturę, bez której nie da się urzeczywistnić nowatorskich rozwiązań. Dlatego te dwie sfery
innowacji, komercyjna i społeczna powinny być dopełniającymi się działaniami. Różnorodność ich
doświadczeń, powinna być równoprawna, jeśli tylko mają coś do powiedzenia. A
ci, którzy coś stworzą, co im się wydaje, że jest innowacją, czy stworzą coś na poziomie
przeciętnym, samym ubarwieniem tego, że to jest fajne, wspaniałe, na pewno się nie przebiją. W
czasach, kiedy rynki są bardzo nasycone, nawet dobrym produktom trudno jest się przebić.
Taki stan, tytułem puenty, chyba najlepiej oddają ponadczasowe i
ponadbranżowe słowa Juliana Tuwima: Błogosławieni ci, którzy nie mając nic do powiedzenia, nie
oblekają tego faktu w słowa.
Dziękuję za
rozmowę.
Prof. dr hab. Anna Olejniczuk-Merta - ekonomistka, pracuje w Akademii
Leona Koźmińskiego oraz Instytucie Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur. Badania naukowe koncentruje
na problematyce funkcjonowania ludzi młodych we współczesnych warunkach społeczno-gospodarczych,
roli innowacji społecznych w rozwoju społeczeństwa i gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem
konsumpcji. Jest redaktorem naczelnym czasopisma naukowego „Konsumpcja i rozwój”. Współorganizuje
4-tą już coroczną ogólnopolską konferencję pod hasłem Innowacje społeczne w Polsce. Jest redaktorem
naukowym i autorem rozdziału w książce „Innowacje społeczne. Od idei do upowszechniania efektu”
(2014). W latach 2011- styczeń 2014 była członkiem Komitetu Polityki Naukowej.
dodano: 2016-03-12 15:00:41
|