Chcesz otrzymywać najnowsze wiadomości
Wydarzenia
Styl wypowiedzi i dobór słownictwa


Prof. Ewa Lewandowska-Tarasiuk

Celowy dobór słownictwa zastosowanego w prezentacji ma istotny wpływ na jej skuteczność i decyduje o charakterze prezentacji.

Słownictwo i sposób jego organizowania w prezentacji stanowią o charakterze i oryginalności spektaklu prezentacji. Słownictwo, czyli zasób leksykalny wypowiedzi mówionej może być mniej starannie dobrane niż w tekście pisanym. Jednak pamiętajmy że to, co padło w wypowiedzi jest już nieodwracalne. Dlatego tak ważna jest umiejętność posługiwania się słowem i dobieranie słownictwa tworzącego styl wypowiedzi. Temat prezentacji, jej kontekst sytuacyjny i adresat warunkują styl, w którym utrzymany będzie monolog prezenterski. Powinno się przestrzegać jednolitości stylu wypowiedzi.

Jeśli będzie to styl potoczny, zbędne okażą się terminy obce, słownictwo naukowe czy liczne określniki. Nawet merytorycznie uzasadnione mogą świadczyć o snobizmie i pretensjonalności. Jeżeli prezentacja dotyczyć będzie tematyki naukowej albo społecznej, podejmującej próbę  analizy np. skomplikowanych mechanizmów społecznych w optyce socjo- czy psychologicznej, użycie terminologii naukowej, fachowego nazewnictwa okaże się niezbędne. Trzeba jednak starać się objaśniać stosowane terminy i potwierdzać (obserwując reakcje słuchaczy) ich zrozumienie.
 
Przekaz prezentacji dopuszcza niekiedy używanie kolokwializmów, słów i zwrotów potocznych, tj. występujących głównie w języku mówionym, np. „komputerowiec” czy „brać się do roboty”, ale oczywiście nie dotyczy to wypowiedzi oficjalnych. Prezenter o wysokim poziomie kompetencji komunikacyjnej ma wyczucie niuansu stylistycznego i kontekstu sytuacyjnego. Nie dopuści do uchybień językowych, świadczących o niskim poziomie kultury językowej.

Bogactwo słownictwa i umiejętność jego wykorzystania oparta na erudycji pozwolą prezenterowi możliwie najtrafniej werbalizować opisywaną rzeczywistość. Dzięki tak pojętej sprawności językowej, błyskotliwość myśli i umiejętność jej wyrażenia mogą uczynić z prezentacji spektakl pełen intelektualnych iluminacji i zwiększyć perswazyjny wpływ na audytorium.

Przede wszystkim trzeba się zastanowić, jakie słowa, frazeologizmy czy zdania znajdą się w pakiecie leksykalno-składniowym, z którego będziemy czerpać w czasie realizowania poszczególnych etapów prezentacji. Zwykle człowiek korzysta z zasobu słownictwa związanego znaczeniowo (czyli semantycznie) z jego zawodem i relacjami społecznymi, świadczącego o jego indywidualności. Badania nad komunikacją marketingową (nie wyłączając marketingu politycznego), w tym nad opracowywanymi dla celów marketingowych strategiami językowymi, pozwalają stwierdzić, że celowy dobór zasobu leksykalnego zastosowanego w prezentacji ma istotny wpływ na jej skuteczność. Amerykańskie podręczniki poświęcone psychologii komunikacji i marketingowi podają listę słów zalecanych w rozmowie sprzedażowej. Przypisuje się im magiczną siłę perswazji. Oto słowa, które mają ułatwiać sprzedaż:

zaleta
ekscytujący
udoskonalony
dumny
oszczędność 
zasługiwać   
odkrycie
łatwy
zysk
przyjemność 
inwestycjaudowodniony
bezpieczeństwogwarantowany
szczęśliwyzdrowie
komfort      
darmowyzabawa
korzyść
zaufanie       
miłość
pieniądzenowy
rezultaty
właściwyzabezpieczenie
prawda
wartość
potężny
istotnyty

Nietrudno zauważyć, że słowa te mają pozytywne konotacje – sugerowanie korzyści materialnych i duchowych, zapewnianie bezpieczeństwa, komfortu psychicznego i poczucia własnej wartości. Są niejako zwiastunem niekwestionowanego sukcesu, obietnicą zaspokojenia najbardziej wysublimowanych potrzeb i tęsknot. Gdy towarzyszą prezentacji towarów i usług, przenoszą odbiorcę w świat jego spełnień. Prezentowany rekwizyt lub opisywana czynność, magią przywoływanych strategicznie znaczeń, wprowadza odbiorcę prezentacji w stan doznań, z których nie zechce zrezygnować i będzie musiał zrobić wszystko, by stać się właścicielem, użytkownikiem, usługobiorcą itp.

Mechanizm ten dotyczy nie tylko produktów i usług, ale także idei. Wykorzystywana w marketingu politycznym, zwłaszcza wyborczym „księga złotych słów” – tajny suplement Stana Greenberga do Manhattan Project – zawiera słowa i zwroty, których stosowanie zaleca się przy opracowywaniu przemówień politycznych i oświadczeń prasowych". Podczas pierwszej prezydenckiej kampanii wyborczej Billa Clintona wyselekcjonowano te z wypowiadanych przez niego słów, zwrotów i zdań, które były przyjmowane przez odbiorców telewizyjnych z największą aprobatą. Komputer przetworzył dane – wypowiedzi zarówno akceptowane, jak i irytujące – dzięki czemu uzyskano pakiet najbardziej aprobowanych zachowań językowych.

Można zatem, wykorzystując tego rodzaju badania, tworzyć teksty politycznych prezentacji, wyposażając je w pozytywną siłę oddziaływania perswazyjnego. Oczywiście, opracowując pakiety leksykalno-składniowe należy opierać się na znajomości przekroju socjologicznego audytorium, do którego będą dostosowane środki językowe. Prezentacja jest bowiem spektaklem oddziałującym siłą słowa i ekspresji języka mówionego. Znajdą się też w prezentacyjnym spektaklu słowa sytuacyjne, związane tylko z określoną sytuacją – tą, którą tworzą i w której nabierają określonego znaczenia.



dodano: 2016-12-07 18:29:21